Dòng Hoài Niệm Trong “Muốn Mượn Khúc Chiều Bên Phá Tam Giang”
(Nhà thơ Vọng Thanh – Trong Tuyển tập thơ “Những Mùa Hoa Ở Lại”, NXB Hội Nhà Văn, 2024)
Thơ: Nhà thơ VỌNG THANH
Lời bình: TS. BÙI QUANG XUÂN
Có những dòng sông chảy qua một vùng đất, có những khúc hát ru sâu vào tâm thức, và có những bài thơ như một khúc nhạc buồn vương vấn, như một dòng sông chảy mãi trong tâm hồn, gợi lên những lớp trầm tích ký ức không thể phai mờ, có những câu thơ đọng lại như tiếng lòng của một người con xa xứ. “Muốn mượn khúc chiều bên Phá Tam Giang” của Vọng Thanh là một bài thơ như thế – một bản hòa ca trữ tình, vang lên giữa không gian miền Trung với những làn điệu thân quen, những nhánh sông quê hiền hòa và cả những ký ức tuổi thơ trong trẻo.
Giữa dòng chảy thời gian, có những điều không thể mượn lại, nhưng có thể lưu giữ
qua thơ – và bài thơ này chính là một cuộc hồi hương của tâm hồn, nơi những cảm
xúc được đong đầy trong từng con chữ, từng khúc sông, từng nỗi nhớ…
Bằng giọng thơ trữ tình, hoài niệm, tác giả đã dệt nên một bức tranh quê hương
nhuốm màu ký ức, nơi những hình ảnh quen thuộc – con đò, dòng sông, câu ca
dao, lời ru của mẹ – trở thành sợi dây nối liền quá khứ và hiện tại, thực tại và mộng
tưởng. Không chỉ là lời tự sự của một cá nhân, bài thơ còn chạm đến những miền
sâu thẳm trong tâm hồn người đọc, nơi ai cũng có một miền quê, một bến đò, một
thời thơ ấu để hoài nhớ.
Lời thơ nhẹ nhàng như cánh chuồn chuồn chao nghiêng trong gió nồm, như tiếng
mẹ ru bên vành nôi năm cũ, như con đò cũ đưa ta về miền ký ức xa xăm. Ẩn trong
từng con chữ là phong vị hoài niệm, một nỗi nhớ day dứt không chỉ dành cho quê
hương, mà còn là lời tri ân sâu sắc gửi đến một con người đã cống hiến lặng thầm.
Từ “lời ru trọ trẹ” đến “gừng cay muối mặn”, bài thơ không chỉ khơi gợi hình ảnh
thân thương của miền quê, mà còn chạm đến giá trị sâu xa của tình nghĩa, của những điều đã cũ nhưng không bao giờ phai mờ.
Hình ảnh Trịnh Hiền chiều trên bến sông Phá Tam Giang (nguồn ảnh từ Trịnh Hiền)
Bài thơ “Muốn mượn khúc chiều bên Phá Tam Giang” của Vọng Thanh thấm
đẫm chất trữ tình, giàu giá trị nghệ thuật và nội dung sâu sắc.
Một Nỗi Hoài Niệm Dịu Dàng Nhưng Đau Đáu
Ngay từ những câu thơ mở đầu, tác giả đã tạo nên một không gian thơ mộng và giàu
chất hoài niệm:
Muốn mượn khúc chiều nơi phía bến Tam Giang
Mượn con đò năm xưa chở em về với tuổi thơ trong vắt
“Khúc chiều” bên phá Tam Giang không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên mà còn là
khoảng thời gian lắng đọng, là dòng ký ức chảy dài trong tâm hồn nhân vật trữ tình.
“Mượn con đò năm xưa” không chỉ đơn thuần là hình ảnh của một phương tiện đưa người sang sông, mà còn mang ý nghĩa ẩn dụ: con đò của quá khứ, con đò của những kỷ niệm tuổi thơ trong veo mà nhân vật trữ tình muốn tìm lại.
Điệp từ “muốn mượn” xuất hiện nhiều lần trong bài thơ như một khát khao dai dẳng,
như một lời tự vấn, như một niềm tiếc nuối khôn nguôi. Không chỉ mượn khung
cảnh, tác giả còn muốn mượn những làn điệu quê hương:
Mượn khúc Nam Bình ru mùa đêm trăng mật
Mà không thuộc lời
cũng chẳng biết hát từ đâu
Lời ru ấy đã có từ lâu, đã thấm vào tâm hồn nhân vật trữ tình từ những câu hát mẹ ru. Nhưng nay, giữa dòng đời xô bồ, giữa những tháng năm bôn ba, lời ru ấy dường
như trở nên xa lạ, như một điều gì đó không còn trọn vẹn. Cảm giác chông chênh, mất mát dường như len lỏi vào từng câu thơ.
Nỗi nhớ quê không chỉ gắn liền với những âm thanh, mà còn hiện lên qua những
hình ảnh bình dị:
Anh muốn mượn nhánh sông quê
để lặn hụp nhặt từng viên đá tẻ
Xếp lên những ngăn chiều…
mẹ cất chửa kịp cho
Câu thơ mang đậm chất dân gian, mộc mạc mà sâu sắc. Nhặt đá tẻ nơi nhánh sông
quê không chỉ là một hành động mang tính hoài niệm mà còn là biểu tượng của sự vun đắp, chắt chiu những gì thuộc về ký ức, về cội nguồn.
Hình ảnh “con đường khúc quanh co” gợi lên hành trình cuộc đời, nơi có cả “ngọt ngào hay cay đắng”:
Muốn mượn con đường
dắt em qua những khúc quanh co
Dù là khúc có ngọt ngào hay cay đắng
Đây không chỉ là con đường làng quen thuộc, mà còn là con đường của những trải
nghiệm, của những thăng trầm mà con người phải bước qua.
Ở những câu thơ cuối, tác giả khéo léo đưa vào câu ca dao quen thuộc:
“Anh tạm mượn bàn tay em
bắt con chuồn chuồn kim
chuồn chuồn ớt…
Để nghe mưa lâm thâm vỗ về câu ca dao ngọt…
“Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm…”
Câu ca dao như một điềm báo về những đổi thay của cuộc đời, về sự mong manh
của ký ức, của những điều tưởng chừng như vĩnh cửu nhưng rồi cũng có lúc nhạt
nhòa theo năm tháng.
Và kết thúc bài thơ là một tiếng gọi đầy tha thiết:
Hỏi người…
nơi ấy biết không?
Tam Giang ơi!
Mượn khúc sông ta về…
Tiếng gọi ấy không chỉ là lời nhắn nhủ đến một người cụ thể, mà còn là tiếng lòng
của bao người xa xứ, những người luôn khắc khoải với miền quê, với dòng sông, với những ký ức tuổi thơ không thể nào phai.
Một Giai Điệu Thơ Mượt Mà, Đậm Chất Trữ Tình
Bài thơ Muốn Mượn Khúc Chiều Bên Phá Tam Giang không chỉ đẹp ở nội dung mà
còn gây ấn tượng mạnh bởi nghệ thuật biểu đạt tinh tế.
Kết cấu lặp và điệp ngữ “muốn mượn”. Điệp ngữ “muốn mượn” được lặp đi lặp lại
nhiều lần, tạo nhịp điệu vang vọng, như một tiếng lòng khắc khoải.
Mỗi lần lặp lại, “muốn mượn” lại mở ra một hình ảnh khác, một kỷ niệm khác, làm
cho nỗi nhớ càng trở nên sâu sắc hơn.
Hình ảnh thơ giàu tính biểu tượng. “Con đò”, “nhánh sông quê”, “con đường khúc
quanh co”, “chuồn chuồn bay thấp bay cao” – tất cả đều là những hình ảnh dân dã,
quen thuộc, nhưng được tác giả nâng lên thành những biểu tượng của ký ức, của sự
gắn bó quê hương.
Giọng điệu trữ tình, da diết. Giọng thơ nhẹ nhàng, mang màu sắc hoài cổ, kết hợp
giữa chất tự sự và trữ tình, tạo nên một không gian thơ vừa gần gũi vừa sâu lắng.
Cách ngắt nhịp tự nhiên, linh hoạt. Bài thơ không bị ràng buộc bởi nhịp điệu cố định,
mà có sự uyển chuyển, phù hợp với dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình.
Một Khúc Tình Ca Hoài Niệm
Muốn Mượn Khúc Chiều Bên Phá Tam Giang không chỉ là một bài thơ hoài niệm
mà còn là một khúc tình ca dành cho quê hương, cho những điều xưa cũ mà con
người luôn khao khát tìm về.
Bằng lối viết tinh tế, hình ảnh thơ giàu chất trữ tình, tác giả Vọng Thanh đã thành
công trong việc gợi lên một không gian ký ức đầy cảm xúc, khiến người đọc không
khỏi bồi hồi, xao xuyến. Đây là một bài thơ đẹp, vừa đằm thắm, vừa sâu lắng, để lại
dư âm khó phai trong lòng người đọc.
Lời bình: Bùi Quang Xuân – HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA KV II Email: buiquangxuandn@gmail.com. ĐT: 0913 183 168
…….
Ảnh nữ Ns Trịnh Hiền
MUỐN MƯỢN KHÚC CHIỀU BÊN PHÁ TAM GIANG
TG: Nhà thơ Vọng Thanh
Muốn mượn khúc chiều nơi phía bến Tam Giang
Mượn con đò năm xưa chở em về với tuổi thơ trong vắt
Mượn khúc Nam Bình ru mùa đêm trăng mật
Mà không thuộc lời
cũng chẳng biết hát từ đâu
Làn điệu quê mình đã có từ lâu
Mà mẹ đã dạy em quen, từ…
lời ru trọ trẹ
Anh muốn mượn nhánh sông quê
để lặn hụp nhặt từng viên đá tẻ
Xếp lên những ngăn chiều…
mẹ cất chửa kịp cho
Muốn mượn con đường
dắt em qua những khúc quanh co
Dù là khúc có ngọt ngào hay cay đắng
Dẫu chỉ một lần thôi…
Để hiểu thế nào là gừng cay muối mặn
Mà sợ chiêm bao nửa giấc…
không lành
Ngai ngái gió nồm thổi vào buổi chưa xanh
Anh tạm mượn bàn tay em
bắt con chuồn chuồn kim
chuồn chuồn ớt…
Để nghe mưa lâm thâm vỗ về câu ca dao ngọt…(*)
À ơi…
… À ơi…
“Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm…”
Hỏi người…
nơi ấy biết không?
Tam Giang ơi!…
Mượn khúc sông ta về…
Vọng Thanh
